Depresja jest jedną z najczęściej rozpoznawany przez psychiatrów chorób psychicznych. Objawy mogą być bardzo dotkliwe – nie tylko dla pacjenta, ale również dla osób znajdujących się w jego najbliższym otoczeniu – nie bez powodu określa się w końcu depresję chorobą śmiertelną. Jak leczyć to schorzenie, gdzie szukać profesjonalnej pomocy i kiedy mija ból w depresji?
Depresja – charakterystyka
Zaburzenia depresyjne znajdują się w międzynarodowej klasyfikacji ICD-10. Można znaleźć je pod nazwą „epizod depresyjny” bądź „zaburzenia depresyjne nawracające. Jest to choroba, która może zostać zdiagnozowana w momencie, w którym charakterystyczne objawy utrzymują się minimum 2 tygodnie. Powinny być uciążliwe dla chorego i utrudniać jego funkcjonowanie w różnych płaszczyznach życia. Jakie czynniki mogą wskazywać na depresję?
- Zaburzenia snu;
- problemy z apetytem;
- rozdrażnienie;
- zwiększona płaczliwość;
- problemy z samooceną;
- czarnowidztwo;
- negatywne myślenie o sobie, o przyszłości i o innych;
- anhedonia;
- wahania nastroju;
- uczucie pustki;
- myśli, plany samobójcze;
- próby samobójcze;
- liczne bóle;
- zaburzenia seksualne;
- problemy z koncentracją;
- utrata zainteresowań.
Warto pamiętać o tym, że istnieją różne rodzaje depresji. Lekarz psychiatra ocenia natężenie choroby na podstawie dokładnego wywiadu z pacjentem, a następnie wydaje konkretne rozpoznanie.
Epizod depresyjny łagodny
Aby stwierdzić łagodny epizod depresyjny, lekarz musi stwierdzić dwa spośród trzech objawów uznawanych za podstawowe. Są to:
- Obniżenie nastroju;
- utrata zainteresowań;
- obniżenie energii lub męczliwość.
Dodatkowo, powinny wystąpić dwa objawy dodatkowe. Zarówno Światowa Organizacja Zdrowia, jak i Amerykańskie Towarzystwo Psychiatryczne, wskazują, że aby móc stwierdzić epizod depresyjny łagodny, objawy muszą utrzymywać się przez minimalny okres 14 dni. Ważne jest to, że dolegliwości nie są zbyt mocno nasilone. Chorzy funkcjonują prawidłowo i mogą normalnie wykonywać swoje codzienne obowiązki.
Epizod depresyjny umiarkowany
Epizod depresyjny umiarkowany różni się od łagodnego tym, że muszą wystąpić trzy objawy dodatkowe. Z reguły, dolegliwości stają się uciążliwe dla pacjenta. Wpływają na życie prywatne i zawodowe, a osoba chora oddala się od swoich bliskich i nie chce uczestniczyć w życiu społecznym.
Epizod depresyjny ciężki
Epizod depresyjny ciężki jest diagnozowany jeśli pacjent skarży się na wszystkie trzy objawy podstawowe, a dodatkowo odczuwa minimum 5 objawów dodatkowych. Tej formie depresji towarzyszą często myśli samobójcze. Chorzy mają problem z jakimkolwiek funkcjonowaniem w społeczeństwie, a trudność stanowią dla nich nawet najprostsze, codzienne czynności. W tej kategorii można też wyodrębnić epizod depresyjny ciężki z objawami psychotycznymi.
Depresja może przybrać formę choroby nawracającej. Stwierdza się ją, jeśli epizod powtórzył się więcej niż raz w życiu pacjenta. Niektóre osoby cierpią też na zaburzenia depresyjne krótkotrwałe. Pojawiają się one często, ale nie trwają dłużej niż 3 dni.
Czynniki predysponujące do zachorowania
Zachorowanie na depresję może dotyczyć każdego. Są jednak czynniki, które zwiększają ryzyko wystąpienia tej choroby. Obecnie można już odnaleźć badania, które potwierdzają to, że istnieją biologiczne uwarunkowania. Osoby, które w swojej rodzinie posiadają krewnych, u których zdiagnozowano depresję, chorują trzy razy częściej niż osoby bez historii chorób psychicznych w rodzinie. Dużą rolę odgrywa równowaga neuroprzekaźników. Co ciekawe – istnieje też jednostka diagnostyczna o nazwie „sezonowe zaburzenia afektywne”. Świadczy ona na to, że ciało niektórych osób reaguje negatywnie na pewne zjawiska pogodowe, a objawia się to właśnie pod postacią depresji.
Na prawdopodobieństwo zachorowania wpływają również czynniki psychologiczne. Najważniejsze znaczenie ma poziom stresu w życiu codziennym, traumatyczne doświadczenia, przeżycie dotkliwej straty. Częściej na depresję chorują też osoby mające problem z utrzymywaniem kontaktów interpersonalnych. Neurotyczność, introwersja, problemy przeżywane w okresie dzieciństwa – to tylko niektóre z cech osób, które w swoim życiu doświadczą epizodu depresyjnego. Warto pamiętać o tym, że istnieją też czynniki ochronne, które mogą zmniejszać ryzyko choroby. Jest to m.in zaangażowanie się w wykonywaną pracę, regularne uprawianie sportu, dbanie o relacje z bliskimi i realizacja pasji oraz zainteresowań.
Kiedy mija ból w depresji – metody leczenia
Depresja jest niezwykle trudną chorobą. Na szczęście obecnie istnieją skuteczne metody leczenia, dzięki którym nawet chorzy z depresją nawracającą mogą prowadzić normalne życie.
Psychoterapia
Każdy epizod depresyjny – zarówno o łagodnym, umiarkowanym, jak i ciężkim przebiegu – może być leczony psychoterapią. Najczęściej polecana jest terapia poznawczo-behawioralna. Jest ona bowiem nastawiona na konkretny skutek, a dzięki temu w stosunkowo szybkim czasie umożliwia pacjentowi poprawę. Ten sposób leczenie będzie skuteczny tylko jeśli chory będzie zmotywowany do pracy nad sobą. Jeśli przebieg choroby jest na tyle ciężki, że pacjent nie jest w stanie się zaangażować w proces terapeutyczny, niezbędne może być włączenie farmakologii. Dopiero kiedy leki zaczną działać, możliwe będzie wprowadzenie zmian w sposobie myślenia.
Terapia farmakologiczna
Choć farmakologia jest owiana wieloma mitami i często nie jest chętnie przyjmowana przez chorych, jest niezwykle skuteczna. Choć czasem dobór odpowiedniego leku może być czasochłonny, po jego dopasowaniu stan pacjenta szybko się poprawi. Umiarkowany i ciężki epizod depresyjny najczęściej leczy się właśnie przy pomocy leków – z reguły rozpoczyna się od środków typu SSRI (wychwytu zwrotnego serotoniny). Z praktyki lekarzy psychiatrów wynika, że leczenie jest najskuteczniejsze jeśli farmakologii towarzyszy psychoterapia.
