Globalna sieć oferuje nam wiele możliwości. Szereg dziedzin życia społecznego, dzięki Internetowi rozwija się tak prężnie, jak jeszcze nigdy wcześniej. Wszechobecność oraz łatwy dostęp do wirtualnej rzeczywistości sprawiają, że nierzadko nie wyobrażamy sobie choćby kilku godzin bez dawki informacji ze świata, kontaktu z przyjaciółmi na portalach społecznościowych czy skompletowania listy planowanych zakupów. Powinniśmy pamiętać, że Internet w zalewie atrakcji niesie ze sobą również szereg zagrożeń. Jednym z nich jest uzależnienie od internetu. W poniższym artykule postaram się jak najlepiej przedstawić to zagadnienie.
Czym jest siecioholizm?
Na wstępie warto zaznaczyć, że już od schyłku ubiegłego wieku trwają badania nad zjawiskiem uzależnienia od internetu. Za tym podążają próby jego prawidłowego sklasyfikowania. Co istotne, w środowisku naukowym nadal nie sformułowano jednej, spójnej definicji, opisującej problem, z którym mamy tu do czynienia. Znaleźć możemy wiele prób sprecyzowania, czym jest siecioholizm. Na potrzeby tego artykułu moglibyśmy określić go jako zespół zależności sprowadzający się do wielogodzinnego użytkowania sieci internet, co prowadzi do stresu, dezintegracji psychicznej, a także ujemnych konsekwencji na niwie interpersonalnej, ekonomicznej, rodzinnej oraz społecznej.
Jakie wyróżniamy rodzaje uzależnień od internetu?
Kimberly Young z Uniwersytetu w Pittsburghu, przodująca w badaniach nad siecioholizmem, wyodrębniła kilka modeli zachowania, którymi przejawia się uzależnienie od komputera. Badaczka wyróżniła m. in.:
1) Socjomanię internetowa – uzależnienie od kontaktów społecznych utrzymywanych za pośrednictwem internetu;
2) Przeciążenie informacyjne – kompulsywne pobieranie informacji;
3) Erotomanię internetowa – oglądanie treści mających charakter pornograficzny.
Funkcjonuje również inny podział, któremu można poddać chorobliwe nadużywanie internetu. Mianowicie, rozróżnienie na niespołeczny podtyp uzależnienia, cechujący się przede wszystkim wyszukiwaniem informacji, a także społeczny, dla którego charakterystyczne jest korzystanie z portali społecznościowych, czatów czy poczty e – mail.
Interesującym rodzajem siecioholizmu jest uzależnienie od blogów. Jego istota polega na uleganiu nieodpartej potrzebie śledzenia prawdziwych i fikcyjnych historii opisywanych przez autorów blogów.
Kto jest najbardziej narażony na uzależnienie od internetu?
Niebezpieczeństwa, które wiążą się z nadużywaniem internetu dotyczą w pierwszej kolejności młodego pokolenia. Wśród nastolatków funkcjonowanie w cyfrowej rzeczywistości przez większość dnia jest czymś całkowicie znormalizowanym. Nie bez znaczenia pozostaje ryzyko odrzucenia przez grupę rówieśniczą, wywierającą presję związaną z ciągłym spędzaniem czasu z wykorzystaniem sieci internet. Druga kategoria osób, których dotyczy wspomniane ryzyko, to wszyscy ci, którzy z różnych względów nie potrafią lub nie chcą budować trwałych relacji społecznych albo nie czują się komfortowo w środowiskach, w jakich przyszło im przebywać, np. w określonym miejscu pracy. Można wysunąć ogólny wniosek, iż w grupie ryzyka znajdują się osoby, które różnej maści problemy natury emocjonalnej usiłują „leczyć” poprzez korzystanie z zasobów internetu.
Przyczyny uzależnienia od internetu
Kwestia tu podejmowana jest na tyle złożona, że z pewnością nie da się znaleźć jednego, zasadniczego powodu, przez który uzależniamy się od internetu. Zazwyczaj jest tak, że poszczególne przyczyny nakładają się na siebie, generując narastający problem.
Wśród źródeł siecioholizmu możemy więc wyróżnić:
1) Liczne udogodnienia, jakie niesie ze sobą codzienne korzystanie z sieci internet;
2) Powszechność dostępu do internetu;
3) Społeczna presja odnosząca się do korzystania z internetu;
4) Ucieczka w wirtualną rzeczywistość przez osoby mające problemy z socjalizacją;
5) Większa intensywność oraz atrakcyjność bodźców ze świata cyfrowego, co przyciąga osoby odczuwające potrzebę ciągłej stymulacji.
Uzależnienie od internetu – objawy
Do najważniejszych objawów siecioholizmu należą:
1) Poczucie pustki, przygnębienia, kiedy nie jest się w cyfrowej rzeczywistości;
2) Odczuwanie silnego psychicznego przymusu ciągłego korzystania z internetu;
3) Coraz większe ilości czasu poświęcanego na korzystanie z internetu.
4) Rezygnacja z innych zainteresowań, pasji oraz aktywności;
5) Uczucie euforii towarzyszące surfowaniu po internecie;
Ciekawym aspektem omawianego tutaj zjawiska jest obecność symptomów odstawienia, które obserwowane są również w przypadku innego typu uzależnień. W sytuacji nie korzystania z internetu u osoby uzależnionej pojawia się emocjonalny ból, rozdrażnienie, silny dyskomfort.
Wspomniana już Kimberly Young, psycholog z University of Pittsburgh, uwzględniwszy różnego rodzaju objawy uzależnienia od internetu, w 1996 roku wysunęła propozycję, żeby ten rodzaj uzależnienia analizować jako chorobę. Jej stanowisko znajdowało się w opozycji wobec argumentów naukowców, którzy byli zdania, że jedynie substancje chemiczne niosą ze sobą ryzyko popadnięcia w uzależnienie. Kimberly Young opracowała zatem swoisty kwestionariusz, zawierający serię pytań. Miały one na celu ułatwienie postawienia odpowiedniej diagnozy. Według badaczki, udzielenie twierdzącej odpowiedzi na większość spośród zadanych pytań wskazywać miało na patologiczny charakter uzależnienia od używania internetu. To wydarzenie można uznać za kluczowe w procesie zmiany postrzegania uzależnienia od internetu w środowisku akademickim.
Uzależnienie od internetu – skutki
Reperkusje siecioholizmu należy rozpatrywać na dwóch różnych płaszczyznach. Pierwsza odnosi się do szeroko pojętej sfery społeczno-ekonomiczno-emocjonalnej.
Wyróżniamy tu więc:
1) Trudności w wywiązywaniu się z zobowiązań wynikających z pracy, szkoły lub studiów;
2) Zwiększoną wrażliwość na krytykę;
3) Brak zainteresowania jakimikolwiek postaciami aktywności społecznej;
4) Zaburzenia tożsamości oraz poczucia czasu;
5) Poczucie znużenia codziennymi zadaniami;
6) Problemy w określeniu odpowiednich życiowych priorytetów.
Zdecydowanie najistotniejsze są jednak skutki uzależnienia od internetu, jakie unaoczniają się, jeśli idzie o aspekt zdrowotny. Możemy tu więc wyodrębnić skutki uzależnienia takie, jak:
1) Spadek energii;
2) problemy z trawieniem (wynikające z braku snu oraz braku regularności w spożywaniu posiłków);
3) MIgreny i bóle głowy;
4) Ból szyi, pleców;
5) Zespół cieśni nadgarstka;
6) Zwiększenie bądź spadek wagi w związku ze złym odżywianiem;
7) Zanik mięśni grzbietu i pasa biodrowego, co wynika z braku aktywności fizycznej.
Jak leczyć uzależnienie od internetu?
Pierwszą i podstawową kwestią jest to, że z podjęciem właściwych kroków nie wolno zwlekać. Siecioholizm może poważnie zdestabliizować nasze życie, dlatego warto wiedzieć, jak walczyć z uzależnieniem od internetu. Pierwszy krok to oczywiście zgłoszenie się do specjalisty: psychologa lub terapeuty leczenia uzależnień. Początkowy etap leczenia to stopniowe redukowanie czasu spędzanego przed komputerem, co dla osoby uzależnionej zapewne będzie dosyć nieprzyjemnym doświadczeniem. Niezwykle ważne jest wsparcie ze strony osób bliskich, ich pomoc w przebrnięciu przez trudny okres wychodzenia z nałogu. Nie zapominajmy również o ogromnym znaczeniu psychoterapii, zwłaszcza w złagodzeniu negatywnych stanów emocjonalnych oraz usunięciu innych czynników, które mogły mieć wpływ na popadnięcie w uzależnienie, jak np. fobia społeczna.
