Co podtrzymuje pożądanie i podniecenie seksualne w długotrwałych związkach i dlaczego z czasem słabnie? Pytanie to od dawna interesuje naukowców, pedagogów, klinicystów i ogół społeczeństwa. Literatura, sztuka i media również nie pominęły tego ważnego dla różnych kultur tematu. Doprowadziło to do powstania wielu badań na temat czynników związanych z pożądaniem seksualnym. Niemniej jednak nie udało się jeszcze dokonać syntezy całej dostępnej literatury i opracować modelu koncepcyjnego, który stanowiłby już podstawę dla przyszłych badań w tym zakresie.Znaczenie atrakcyjności seksualnej i gestów pożądania w związkach romantycznych nie ulega wątpliwości. Badacze konsekwentnie podkreślają też jej rolę w zaspokajaniu potrzeb seksualnych człowieka, relacji z partnerem i poczucia ogólnego dobrostanu.
Pożądanie seksualne jest trudne do utrzymania w długoterminowych związkach, a pary częściej szukają profesjonalnego doradztwa dla tego właśnie problemu. Ponadto pożądanie i podniecenie może się zmniejszać i zwiększać w ciągu życia danej osoby, w zależności od różnych okoliczności. Jeśli poziom pożądania seksualnego różni się między partnerami, może to prowadzić do pewnych nieporozumień i komplikować związek pary.
Czym jest pożądanie seksualne?
Pożądanie seksualne zwykle odnosi się do pragnienia seksualnego lub jakiegoś motywu, który napędza człowieka do uprawiania seksu lub osiągnięcia intymności. To, czy zachowania seksualne są aktywne czy pasywne, zależy od wielu czynników.
Obiekty pożądania seksualnego jednej osoby mogą być różne. I choć pożądanie seksualne jest cechą charakterystyczną zachowań seksualnych, to trudno je mierzyć częstotliwością stosunków seksualnych, bo pożądanie seksualne to nie tylko zachowanie. Ponadto podejście to nie uwzględnia ważnych czynników, takich jak dynamika związków, nieprzyjemności i stres oraz ogromna różnorodność form relacji seksualnych, w których obecność pożądania i jakość seksu nie może być oceniana wyłącznie na podstawie częstotliwości aktywności seksualnej.
Ponadto pożądanie seksualne nie musi prowadzić do aktywności seksualnej, gdyż ludzie mogą przejawiać zachowania seksualne niezależnie od jego obecności lub braku.
Pożądania seksualnego nie można też rozpatrywać wyłącznie w kategoriach zachowania, ponieważ każdy człowiek ma wiele osobistych preferencji dotyczących seksu. Ponieważ podniecenie seksualne może wzrastać lub maleć w ciągu życia, lepiej klasyfikować je nie jako cechę indywidualną, ale jako część czegoś większego.
Pożądanie seksualne można nawet porównać do spontanicznej i ekscytującej relacji telewizyjnej, w której każdy nowy kadr obiecuje coś ciekawszego. Tak to wygląda na początku związku, kiedy pary są jeszcze w fazie namiętnego zauroczenia. W miarę upływu czasu gesty pożądania przybierają luźniejszy i przewidywalny charakter. Namiętność opadła, ludzie są ze sobą od dawna, wiele przeszli, są teraz nie tylko kochankami, ale i przyjaciółmi, potrafią być bardziej wrażliwi i szanować wzajemne pragnienia seksualne. Spontaniczne, instynktowne pożądanie zostaje zastąpione przez wzajemne, obustronne pragnienie.
Różnica między pożądaniem a podnieceniem
Pożądanie seksualne i podniecenie są oczywiście powiązane, ale natura tych stanów jest inna. Według badaczy pożądanie ma przyczyny psychologiczne, natomiast podniecenie jest fizjologiczną reakcją na pożądanie.
Pożądanie seksualne jest wewnętrznym impulsem, który występuje przed podnieceniem, natomiast za podniecenie uważa się fizjologiczną reakcję w postaci lubrykacji, erekcji i zwiększenia rozmiarów narządów płciowych, co oznacza, że bodziec seksualny został przyjęty.
Pożądanie może poprzedzać lub następować po fizjologicznej reakcji pobudzenia, a podniecenie seksualne może mieć charakter zarówno obiektywny (fizjologiczny), jak i subiektywny (samopoznanie), co zauważa się w większości badań z zakresu psychofizjologii seksualnej.
Model motywacyjny rozróżnia pożądanie seksualne i podniecenie, ale według tego modelu pożądanie następuje po podnieceniu, które jest stymulowane przez zewnętrzne czynniki seksualne i wzmacniane przez reakcje cielesne i emocjonalne.
Wyniki niektórych badań wykazały, że uczestnicy, zwłaszcza kobiety, mają czasem trudności z odróżnieniem pożądania od podniecenia. Ponadto kobiety często wykazują jednocześnie obniżone pożądanie seksualne i tłumione podniecenie seksualne.
Pomimo tego pozornego pokrywania się pożądania seksualnego i podniecenia, mają one różną naturę, a naukowe podejście zawsze znajduje więcej różnic, niż zwykłym ludziom się wydaje. Można wyraźnie rozróżnić pożądanie i podniecenie oraz metodę pomiaru tych stanów. Jednak trudno też podać jednoznaczną definicję tego, czym jest pożądanie seksualne, ponieważ naukowcy i kobiety mają swoje własne rozumienie tego zjawiska, a te nie zawsze się pokrywają.
